तालुका प्रतिनिधी:प्रा.विश्वनाथ मस्के, नागभिड
भारत वेगाने विकासाच्या दिशेने वाटचाल करत असला तरी जाती व्यवस्था हा आजही देशाच्या सर्वांगीण प्रगतीतील मोठा अडथळा ठरत आहे. समानतेच्या तत्त्वावर आधारलेली लोकशाही व्यवस्था असतानाही समाजातील जातीआधारित भेदभाव विकास प्रक्रियेला मर्यादा घालत आहे.
शिक्षण, रोजगार, आरोग्य व सामाजिक न्याय या क्षेत्रांत जातीचा प्रभाव स्पष्टपणे दिसून येतो. अनेकदा गुणवत्ता व कर्तृत्वापेक्षा जात महत्त्वाची ठरते, परिणामी समाजातील मोठा घटक मुख्य प्रवाहापासून दूर राहतो. याचा थेट परिणाम आर्थिक व सामाजिक विकासावर होत आहे.
ग्रामीण भागात जातीआधारित भेदभाव अधिक तीव्र असून सार्वजनिक सुविधा, सामाजिक व्यवहार आणि निर्णय प्रक्रियेतही त्याचे प्रतिबिंब आढळते. त्यामुळे सामाजिक ऐक्य कमकुवत होते आणि विकासकामांना गती मिळत नाही.
राजकारणातही जातीचा वापर मतांसाठी केला जात असल्याने विकासाचे मुद्दे दुय्यम ठरतात. समाज जातीय विभागणीत अडकून पडल्यास राष्ट्रीय एकात्मतेला धोका निर्माण होतो.
जाती व्यवस्थेचे दुष्परिणाम कमी करण्यासाठी शिक्षण, वैज्ञानिक दृष्टिकोन आणि संविधानिक मूल्यांची जाणीव आवश्यक आहे. कायद्याची प्रभावी अंमलबजावणी आणि व्यापक सामाजिक जनजागृतीच्या माध्यमातूनच समताधिष्ठित आणि प्रगत भारताची उभारणी शक्य आहे.माध्यमातूनच समताधिष्ठित आणि प्रगत भारताची उभारणी शक्य आहे.
